Komentarz miesiąca  
Rynki akcji i rynki obligacji 
w sierpniu 2022

Wydaje się, że głównymi przyczynami spadków cen akcji były: perspektywa recesji, podnoszenie stóp procentowych i kryzys energetyczny w Europie. Wszystkie te czynniki wpływały już na rynki we wcześniejszych miesiącach, lecz w sierpniu stały się jeszcze bardziej widoczne.

Perspektywa recesji stała się coraz bardziej realna dla inwestorów na rynkach akcji. Pogorszenie danych gospodarczych można było zaobserwować w wielu krajach; w Polsce poinformowano o spadku PKB. Inwestorzy na rynku akcji patrzą jednak na dane o PKB z dość dużym dystansem: po pierwsze, te dane dotyczą przeszłości, a po drugie, gorsza kondycja gospodarki nie zawsze oznacza spadek zysków giełdowych spółek.

Podnoszenie stóp procentowych ma natomiast jednoznacznie negatywny wpływ na ceny akcji: dywidendy, które będą wypłacone akcjonariuszom, są warte mniej, gdy stopy procentowe są wyższe. Wyższe stopy procentowe oznaczają, że instrumenty inne niż akcje – np. lokaty bankowe – stają się bardziej atrakcyjne.

Negatywnie na ceny akcji w Europie mógł wpływać też kryzys energetyczny. Cena jednej megawatogodziny energii elektrycznej w Niemczech, w kontraktach z dostawą za rok, wzrosła z 362 euro na koniec lipca do 575 euro na koniec sierpnia. Na początku roku wynosiła 200 euro, a na początku 2021 roku – 47,80 euro. Wysokie ceny energii elektrycznej są związane z brakiem gazu ziemnego. Brak jest przejściowy, lecz zanim Europa nie zdobędzie alternatyw, dla części przedsiębiorstw zabraknie prądu lub gazu. Część firm przemysłowych będzie musiała ograniczyć produkcję, a inne zapłacą wysokie rachunki.

Wydaje się jednak, że brak energii w Europie nie był w sierpniu jeszcze najważniejszym zmartwieniem inwestorów – akcje w Europie nie spadły szczególnie silniej niż w Stanach Zjednoczonych: europejski Stoxx Europe 600 stracił 5,29%, gdy amerykański S&P 500 zakończył miesiąc niżej o 4,24%. Zniżki cen akcji spółek technologicznych wskazują, że inwestorzy obawiali się raczej wyższych stóp procentowych: amerykański NASDAQ Composite spadł o 4,64%, a niemiecki TecDAX – o 6,45%.

W Polsce bessa dotknęła akcje dużych spółek: WIG20 zakończył miesiąc niżej aż o 11,21%. Ceny akcji średnich spółek – z indeksu mWIG40 – spadły o 7,53%, a małych spółek – z indeksu sWIG80 – tylko o 1,36%.

Duża różnica wskazuje, że akcje były sprzedawane przede wszystkim przez graczy zagranicznych; lepsze zachowanie akcji małych spółek sugeruje, że polscy inwestorzy zachowali względny spokój. Ten spokój mógł być związany z sezonem publikacji przez giełdowe spółki raportów przedstawiających pierwsze półrocze: wyniki polskich spółek w pierwszym półroczu były generalnie dobre.

Przedłużające się działania wojenne w Ukrainie i narastający kryzys energetyczny spowodowały, że ponownie ożyły obawy o dalszy wzrost inflacji, pomimo wyraźnego hamowania gospodarek światowych. Kolejne odczyty potwierdzają, że spada aktywność gospodarcza.

W Stanach Zjednoczonych PKB za II kwartał spadł o 0,6% k/k, co jest drugim negatywnym odczytem po spadku w I kwartale o 1,6% k/k. Tym samym gospodarka amerykańska weszła w techniczną recesję. Podobną sytuację obserwujemy na starym kontynencie. W strefie euro dynamika PKB z za II kwartał wyniosła 0,6% k/k w porównaniu z 0,5% k/k w I kwartale. Wyjątkowo słabo poradziła sobie, największa w Europie, gospodarka niemiecka, która jest mocno eksponowana na rosnące ceny nośników energii, zwłaszcza gazu ziemnego. W II kwartale dynamika PKB wyniosła zaledwie 0,1% k/k, a analitycy wskazują, że w drugim półroczu gospodarka niemiecka prawdopodobnie wejdzie w recesję. Jednocześnie inflacja nie odpuszcza, zaskakując coraz wyższymi odczytami. W sierpniu dynamika inflacji HICP w strefie euro ustanowiła nowy szczyt na poziomie 9,1% r/r. Najlepiej poradziła sobie Francja, ze wzrostem cen na poziomie 6,5% r/r, a najgorzej po raz kolejny wypadły kraje nadbałtyckie, gdzie dynamika inflacji przekroczyła 20% r/r. W tym otoczeniu wiodące banki centralne podkreślają, że walka z inflacją jest dla nich priorytetem, nawet kosztem znaczącego spowolnienia gospodarczego. Podczas corocznego spotkania bankierów centralnych w Jackson Hole, prezes największego banku centralnego, Jerome Powell jednoznacznie stwierdził, że FED będzie nadal prowadzić restrykcyjną politykę monetarną, podnosząc stopy procentowe, do czasu opanowania inflacji. W efekcie, w sierpniu globalny indeks obligacji skarbowych FTSE GBI spadł o 3,1%. Większą skalę spadków mogliśmy obserwować w Europie. Indeks niemieckich obligacji skarbowych spadł o 5,1% a indeksy obligacji francuskich i hiszpańskich straciły po 5,5%. Nieco lepiej wyglądała sytuacja na rynku kredytowym. Globalny indeks obligacji High Yield stracił o 1,5%, a indeks obligacji Emerging Markets w twardych walutach spadł o 0,8%.

Spadki na rynkach globalnych przełożyły się negatywnie również na rynki naszego regionu, choć skala przeceny był mniejsza, niż ta obserwowana na rynkach bazowych. O ile w Polsce, notowania w pierwszej połowie miesiąca przebiegały wyjątkowo stabilnie, o tyle druga połowa miesiąca przyniosła zdecydowaną przecenę instrumentów dłużnych.

Na zmianę nastrojów wpłynęła publikacja w połowie miesiąca wskaźnika inflacji za lipiec. Inflacja po raz kolejny zaskoczyła negatywnie, kształtując się na poziomie 15,6% r/r. Choć wydawało się, że najgorsze już za nami, jeszcze większą niespodziankę sprawił opublikowany na koniec miesiąca szacunek inflacji za sierpień, który wyniósł aż 16,1% r/r. Szczególny niepokój budzi wyższy niż oczekiwania wzrost inflacji bazowej, który świadczy o uporczywości inflacji i może skłonić Radę Polityki Pieniężnej do bardziej zdecydowanych działań. Obecne poziomy wskaźnika CPI oraz przedłużenie przez rząd tarczy antyinflacyjnej do końca roku, pozwalają przypuszczać, iż w I kwartale przyszłego roku dynamika inflacji może przekroczyć 20%. Po sierpniowej przerwie, we wrześniu możemy spodziewać się kolejnej podwyżki stóp procentowych w Polsce. W efekcie w sierpniu indeks polskich obligacji skarbowych TBSP Index spadł o 1,7% r/r. Podobnie zachowały się obligacje z naszego regionu. Indeks węgierskich obligacji skarbowych spadł o 1,5%, a indeks obligacji czeskich o 2,1%.