Kontrola drogowa to zawsze stresująca sytuacja. Czy zrobiliśmy coś nie tak? Przekroczyliśmy prędkość albo przejechaliśmy na czerwonym świetle? A jeśli to tylko rutynowa kontrola – czy mamy przy sobie wszystkie wymagane dokumenty i wyposażenie samochodu? Bez względu na to, czy zawiniliśmy, czy jesteśmy wzorowymi kierowcami, powinniśmy znać swoje prawa i zasady zachowania podczas kontroli drogowej. Dzięki temu możemy oszczędzić sobie wielu stresów.
Spis treści:
Podstawa prawna dla rutynowej kontroli drogowej to ustawa z 20 czerwca 1997 r. – prawo o ruchu drogowym. O uprawnieniach policjanta i niektórych innych podmiotów w czasie kontroli ruchu drogowego można przeczytać w dziale V, w artykule 129 rozdziału 1.
W tym miejscu znajdują się także informacje o zasadach rutynowych kontroli trzeźwości oraz karach pieniężnych za naruszenie przepisów. Jeśli chodzi o rutynową kontrolę trzeźwości, zapis na ten temat pojawił się w prawie o ruchu drogowym 1 czerwca 2017. Sporo zmian (szersze możliwości kontroli dla policji i więcej obowiązków dla kierowców) weszło w życie wraz z nowelizacją z 7 listopada 2019. Wśród uprawnień policjanta podczas kontroli drogowej w pierwszej kolejności wymienia się legitymowanie uczestnika ruchu, sprawdzanie dokumentów i sprawdzanie trzeźwości kierowcy.
Warto pamiętać, że od października 2018 roku nie trzeba mieć już przy sobie dokumentu potwierdzającego ważne ubezpieczenie OC oraz dowodu rejestracyjnego auta. Nie oznacza to oczywiście braku obowiązku rejestracji i posiadania ubezpieczenia – policja wystawi mandat np. za brak OC, sprawdzając to na podstawie numeru rejestracyjnego auta . Sprawdzenie polisy OC następuje na podstawie danych z CEPiK – czyli Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców.
Rutynowa kontrola policyjna powinna rozpocząć się od wskazania przez funkcjonariusza miejsca zatrzymania naszego pojazdu (lizakiem, otwartą dłonią, latarką z czerwonym światłem – metoda zależy od tego, czy policjant jest umundurowany, czy nie).
Gdy już zatrzymamy samochód, powinniśmy poczekać w środku, aż podejdzie do nas policjant. Jak wskazuje podstawa prawna dla rutynowej kontroli drogowej, w trakcie oczekiwania na policjanta i w czasie rozmowy z nim, należy trzymać ręce na kierownicy. Procedura kontroli drogowej zaczyna się od podania przez policjanta niezbędnych danych: imienia i nazwiska, nazwy stopnia służbowego i jednostki, w której pracuje. Następnie jego obowiązkiem jest podanie przyczyny, dla której zmusił nas do zatrzymania.
W kolejnym kroku policjant poprosi nas o wyłączenie silnika oraz okazanie właściwych dokumentów. W roku 2019 dokumentami wymaganymi podczas kontroli drogowej były:
Po otrzymaniu dokumentów funkcjonariusz wskaże, co robić dalej: oczekiwać w pojeździe, czy udać się razem z policjantem do radiowozu. Nie należy wysiadać z samochodu bez wyraźnego polecenia. W radiowozie policjant może przeprowadzić kontrolę trzeźwości albo obejrzeć nagranie z wideo rejestratora. Jeśli popełniliśmy wykroczenie, policja udzieli pouczenia lub nałoży na nas mandat.
Poza tym funkcjonariusze mogą sprawdzić stan techniczny pojazdu (w tym zajrzeć pod maskę i do bagażnika), dokonać przeszukania auta (tylko w sytuacji wyraźnego podejrzenia), a nawet odebrać nam samochód. Warto rozwiać też wątpliwości odnośnie tego, czy może nas kontrolować jeden policjant. W zdecydowanej większości przypadków w kontrolach bierze udział przynajmniej dwóch funkcjonariuszy, jednak policjant w pojedynkę ma takie same uprawnienia, jak w duecie.
Ubiór policjanta nie jest wcale taką oczywistą sprawą. Do kontroli może nas bowiem zatrzymać zarówno umundurowany, jak i nieumundurowany funkcjonariusz.
Policjant w mundurze może nas zatrzymać w dowolnej porze dnia i nocy, bez względu na miejsce. Większe ograniczenia nałożone są na patrol nieoznakowany.
Policjant bez munduru ma prawo zatrzymać nas jedynie w ciągu dnia i w terenie zabudowanym. Umundurowana służba daje sygnały lizakiem lub otwartą dłonią. Nieumundurowana nie może tego zrobić wyłącznie samą dłonią.
Pamiętajmy, że mamy prawo mieć wątpliwości odnośnie wiarygodności spotkanego patrolu. Nie powinniśmy rozwiewać ich na podstawie tego, czy funkcjonariusze mają pagony policyjne, czy nie. Kiedy kontrolują nas policjanci bez munduru, okazanie legitymacji służbowej jest ich obowiązkiem (od tego powinna zacząć się kontrola). Gdy są w mundurze, legitymację okazują jedynie na naszą prośbę (i nie mogą nam odmówić). Policjant powinien okazać legitymację w taki sposób, byśmy mogli swobodnie spisać zawarte w niej dane. Powinniśmy zwrócić uwagę na imię i nazwisko oraz nazwę jednostki (pamiętajmy, że rodzajów służb w policji jest wiele i nie tylko pracownik Biura Ruchu Drogowego ma prawo przeprowadzić kontrolę).
Niestety, kontrola drogowa nie zawsze ma rutynowy charakter – czasami wynika z tego, że podczas jazdy złamaliśmy w jakiś sposób prawo. Konsekwencje to najczęściej mandat. I tu pojawia się kolejny problem oraz wątpliwość: gdzie zapłacić mandat, zwłaszcza, gdy nie mamy przy sobie wystarczającej ilości gotówki?
Wiele zależy od rodzaju mandatu. Np. płatność mandatu gotówkowego wymagana jest natychmiastowo – gotówką lub kartą u policjanta przeprowadzającego kontrolę. Nie jest to jednak najczęściej nakładany rodzaj mandatu – otrzymują go zwykle osoby będące w Polsce jedynie przejazdem, a więc np. zagraniczni turyści. Z większym prawdopodobieństwem spotkamy się więc z mandatem kredytowanym. W tym przypadku płacenie mandatu jest odroczone w czasie (ale oczywiście można go zapłacić także na miejscu u policjanta). Czas na wpłatę wynosi 7 dni i nie trzeba jej dokonywać osobiście. Zapłaty mandatu przez internet należy dokonać na konto bankowe poprzez przelew podatkowy. W zależności od banku wybieramy opcję „przelew do Urzędu Skarbowego”, „przelew do organu podatkowego” lub „przelew podatkowy”. Organ, który należy wybrać, to Pierwszy Urząd Skarbowy w Opolu (niezależnie od naszego miejsca zamieszkania), a formularz do wypełnienia – Mandaty.
Wróćmy jeszcze do kwestii dokumentów, które trzeba mieć podczas kontroli drogowej. W związku z niedawnymi zmianami w prawie wciąż pojawiają się pytania, czy muszę mieć prawo jazdy albo czy muszę mieć dowód rejestracyjny.
Obecnie podczas kontroli proszeni jesteśmy jedynie o pokazanie prawa jazdy oraz dowodu osobistego (inne zasady dotyczą kierowców zawodowych podczas wykonywania obowiązków służbowych; tacy kierowcy muszą mieć też np. wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika czy list przewozowy w przypadku pracy dla firmy transportowej).
A czy muszę mieć dowód rejestracyjny? Przecież to właśnie w nim zawarte są informacje np. o tym, czy wykonałem terminowy przegląd samochodu. Zgodnie z obowiązującym prawem nie jest to konieczne. Tak samo rzecz ma się z ubezpieczeniem. Polisa jest obowiązkowa, ale nieobowiązkowe jest fizyczne posiadanie jej potwierdzenia. Jeśli nasz pojazd nie jest zarejestrowany albo nie mamy wykupionej polisy, sprawa i tak wyjdzie na jaw, a my nie unikniemy odpowiedzialności.
Podsumujmy. Policja ma prawo zatrzymać nas podczas jazdy samochodem, nawet, jeśli poruszamy się zgodnie z przepisami – jest to wówczas tzw. kontrola rutynowa. W trakcie kontroli drogowej mamy obowiązek zatrzymać się w miejscu wyznaczonym przez funkcjonariusza. Bez jego polecenia nie powinniśmy wysiadać z pojazdu. Policjant powinien się przedstawić i podać przyczynę zatrzymania. My, jako uczestnicy ruchu drogowego, mamy prawo znać powód kontroli, możemy też wylegitymować policjanta. Nie mamy obowiązku przyjmowania mandatu, nie musimy też godzić się na test trzeźwości (wówczas przeprowadza się go w warunkach szpitalnych; po poddaniu się testowi alkomatem możemy też żądać powtórzenia badania w szpitalu). Musimy mieć przy sobie prawo jazdy i dowód osobisty, nie musimy mieć dowodu rejestracyjnego i potwierdzenia ważnego ubezpieczenia OC. Znajomość tych zasad i stosowanie się do nich pozwala oszczędzić sobie wielu stresów związanych z kontrolą drogową.
Ten materiał reklamowy ma charakter wyłącznie informacyjny, służy przybliżeniu zakresu ubezpieczenia i nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 § 1 Kodeksu cywilnego ani rekomendacji do złożenia wniosku lub przyjęcia oferty umowy ubezpieczenia. Dokument ten nie stanowi wzorca umownego ani części umowy ubezpieczenia. Szczegółowy zakres i warunki ubezpieczenia regulują ogólne warunki ubezpieczenia wraz z załącznikami, właściwe dla danej umowy (dostępne na stronie Centrum dokumentów, w których znajdziesz postanowienia dotyczące m.in. składki, zakresu ubezpieczenia, ograniczeń i wyłączeń odpowiedzialności Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji Allianz Polska Spółka Akcyjna oraz warunków wypłaty i zasad obliczania świadczeń ubezpieczeniowych.
Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Allianz Polska Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, ul. Inflancka 4B, 00-189 Warszawa, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS: 0000028261, NIP 525-15-65-015, REGON 012267870, wysokość kapitału zakładowego: 457 110 000 złotych (wpłacony w całości). Tu znajdziesz pełne dane o spółce.
