Jakie zagrożenia czyhają na dzieci w internecie?

Zagrożenia w internecie  – nie tylko treści nieodpowiednie dla dzieci

Dzieci w internecie są często o krok przed rodzicami, jeśli chodzi o nowinki technologiczne, aplikacje oraz możliwości, jakie stwarza cyberprzestrzeń. Co więcej, z łatwością wchodzą w interakcje z samym urządzeniem i różnymi aplikacjami, a także z użytkownikami, którzy znajdują się po drugiej stronie.

Przeciętny rodzic powie, że jeśli chodzi o bezpieczeństwo dzieci w internecie, najbardziej obawia się pornografii i pedofilii. Potrafimy już całkiem skutecznie blokować niewłaściwe dla dzieci treści, ale co z pozostałymi zagrożeniami, których środowiskiem rozwoju jest właśnie internet?

Uświadomienie sobie potencjalnych niebezpieczeństw w internecie to pierwszy krok do tego, by skuteczniej chronić nasze pociechy. Co może spotkać dziecko w sieci?

Współczesne dziecko w sieci ma profile w wielu serwisach społecznościowych. Media społecznościowe służą do podtrzymywania relacji ze znajomymi, są przestrzenią edukacji i rozrywki, ale niestety stały się także platformą tzw. cyberprzemocy. Często prześladowcami są rówieśnicy, a przemoc polega w tym przypadku np. na włamaniu się na konto, podszywaniu pod jego właściciela i publikowaniu ośmieszających treści.

Ofiara cyberprzemocy może też stać się obiektem nękania za pośrednictwem e-maili i innych kanałów komunikacji czy doświadczyć udostępniania z jej poczty elektronicznej prywatnych lub kompromitujących materiałów.

Dzieci z reguły nie przyznają się przed dorosłymi, że spotykają się z cyberprzemocą – boją się nasilenia problemu, niekiedy milczenie wynika z szantażu. Sprawę komplikuje też fakt, że materiały udostępnione w internecie mogą w nim pozostać przez bardzo długi czas. To, co zostało raz opublikowane, może być powielane i rozpowszechniane, nawet długo po zatrzymaniu działań głównego agresora.

Pod tym hasłem kryje się szereg zagrożeń. Dziecko w internecie, nieświadome niebezpieczeństwa, z łatwością dzieli się takimi danymi jak numer telefonu, adres zamieszkania, nazwa szkoły, do której uczęszcza, lokalizacje, w których spędza wolny czas. Dzięki tym informacjom przestępcy łatwiej jest dotrzeć do dziecka i wyłudzić od niego więcej danych – np. numer konta bankowego rodziców. Na podstawie danych osobowych udostępnionych w internecie przestępca może też zaplanować napad na dziecko lub włamanie do jego domu.

Zagrożenie stanowią wszelkie serwisy, które w sprytny sposób zachęcają najmłodszych do płacenia: za dostępy, za dodatkowe treści, za dodatki do gier itp. Dziecko najczęściej otrzymuje komunikat, że to „darmowe i bezpieczne”, a tymczasem wystarczy jeden „bezpłatny” SMS, aby uruchomić cykliczne pobieranie wysokich opłat, na które dziecko wcale nie chciało wyrażać zgody.

Dziecko w sieci ma łatwy dostęp do materiałów: od zdjęć, przez filmy i muzykę, po kopie gier. Często nie zdaje sobie sprawy, że pobieranie ich na dysk i dalsze rozpowszechnianie to piractwo, które uznawane jest za przestępstwo.

To zjawisko polega na udostępnianiu intymnych zdjęć i nagrań za pośrednictwem specjalnych platform, w celu uzyskania określonych gratyfikacji. Nie jest to pedofilia, ponieważ teoretycznie nikt tu nie zmusza dziecka do obnażania – to ono jest aktywną stroną. Najczęściej za nagie zdjęcia dziecko otrzymuje pieniądze albo doładowania karty przedpłaconej.

W sieci bardzo łatwo podszyć się pod kogoś innego, zdobyć sympatię dziecka, a następnie umówić się z nim w realnym świecie i wykorzystać. Jest to tzw. grooming – uwodzenie w sieci w celu nawiązania więzi emocjonalnej i późniejszego wykorzystania seksualnego.

Na koniec odmienny, bardzo często bagatelizowany problem – uzależnienie od internetu. W dzisiejszych czasach nikogo nie dziwi widok dziecka spędzającego całe dnie z tabletem w ręku i przesiadującego długie godziny przed ekranem komputera. Łatwo jest uśpić swoją czujność i przeoczyć moment, w którym relacja dziecka z wirtualnym światem staje się niebezpieczna.

Dziecko uzależnione od internetu zaczyna się izolować, ma problemy z kontaktami społecznymi, cierpi na zaburzenia natury psychicznej, nie wspominając o problemach ze zdrowiem fizycznym (wady kręgosłupa, osłabienie wzroku, niedotlenienie, zaburzenia koncentracji, bóle głowy, bezsenność).

Każdy rodzic chce chronić swoje dziecko przed niebezpieczeństwem. Możemy zabronić dziecku korzystać z internetu albo nakazać mu usunięcie konta w mediach społecznościowych. Jednak to nie rozwiąże problemu. Trwałe efekty przyniesie jedynie przemyślana edukacja dziecka, jak bezpiecznie korzystać z internetu. Poniżej zebraliśmy wskazówki dla rodziców.

1. Staraj się edukować dziecko, czego nie warto publikować w sieci. Ważne, aby miało świadomość, że internet nie jest najlepszym miejscem do dzielenia się każdym zdjęciem i wyznaniem. Przekonaj dziecko do większej anonimowości w sieci.
2. Najmłodsze dzieci, które dopiero zaczynają korzystać z internetu, powinny odkrywać go wspólnie z rodzicami. Pokaż dziecku wartościowe strony internetowe, serwisy i aplikacje. Postaw na te, które będą rozwijać malucha, a może nawet wniosą wartość w życie całej Twojej rodziny.
3. Nie możemy mówić o bezpieczeństwie dzieci i młodzieży w internecie bez przestrzegania zasady ograniczonego zaufania. Wytłumacz dziecku, że nikomu w sieci nie można nadmiernie ufać. Nie bój się mówić wprost o pewnych zagrożeniach; o tym, że poznanym na czacie rówieśnikiem może być dorosły i że może mieć złe zamiary.  
4. Spróbuj przekonać dziecko, by informowało Cię o planach spotkania z osobami poznanymi w internecie. 
5. Nie złość się i nie karć dziecka, jeśli przyłapiesz je na oglądaniu treści dla dorosłych. Porozmawiaj z nim – być może maluch trafił na nie przypadkiem. Dziecko w takich sytuacjach powinno wiedzieć, że może się do Ciebie zwrócić i powiedzieć, jakie treści w internecie je przestraszyły, zniesmaczyły, zawstydziły. Rozważ też zainstalowanie oprogramowania filtrującego treści (tzw. blokady rodzicielskiej).
6. Naucz dziecko netykiety, czyli savoir-vivre’u w komunikacji w sieci. Dzięki temu dziecko nie stanie się internetowym hejterem i prześladowcą.
7. O bezpieczeństwo dziecka warto dbać kompleksowo. Na rynku znajdziemy ubezpieczenia, które oferują pomoc, gdy dziecko padnie ofiarą cyberprzemocy. Warto się im przyjrzeć, bo taka ochrona może zapewnić wsparcie psychologa, pomoc administratora sieci w usunięciu szkodliwych treści czy pomoc w przypadku włamania na konto w social mediach czy mailowe.

Internet może być wielkim dobrodziejstwem dla dziecka i wcale nie musi stanowić dla niego niebezpieczeństwa. Najpierw warto jednak nauczyć je prawidłowego korzystania z sieci oraz uczulić na pewne zagrożenia i niewłaściwe zachowania innych użytkowników.