Dziedziczność nowotworów
Z raportu „Health at a Glance 2021” wynika, że w Polsce na nowotwory złośliwe choruje średnio 267 osób na każde 100 tys. To oznacza wynik niższy niż w większości krajów OECD (Organization for Economic Co-operation and Development), gdzie średnia to 294 osoby. Natomiast bardzo niepokojące są dane dotyczące umieralności, co może oznaczać, że zbyt późno dowiadujemy się o chorobie i rozpoczynamy leczenie.
Występowanie choroby nowotworowej w niektórych rodzinach rodzi pytanie, czy rak jest dziedziczny i czy jest uwarunkowany przez predyspozycje genetyczne? Badania pokazały, że w przypadku osób, które częściej zapadają na nowotwory, wykryto uszkodzone geny. Mają one wpływ na powstawanie nowotworu.
Czy jednak to wystarczy, aby ocenić, że rak jest dziedziczny? Otóż nie. Takie uszkodzone geny zwiększają ryzyko zachorowania, a nie powodują, że dana osoba na pewno będzie się zmagać z rakiem. Zatem nie ma czegoś takiego jak dziedziczna forma nowotworu. Rak nie jest chorobą jednogenową, tzn. nie wywołują jej mutacje w pojedynczym genie.
Z tego względu rak w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania, ale nie jest jednoznaczny z tym, że problem obejmie również nas. Nie przesądzają tego nawet uszkodzone geny.
Czy nowotwór może być dziedziczny – fakty i mity
Jak już wiesz, dziedziczenie raka co do zasady nie występuje, ale u niektórych osób z danej rodziny prawdopodobieństwo zachorowania może być wyższe. Dziedziczy się samą predyspozycję do wystąpienia nowotworu, a nie chorobę. Takie czynniki są przyczyną rozwoju do 30% wszystkich przypadków raka.
Często również mówi się, że doszło do dziedziczenia raka po babci czy dziedziczenia raka po matce – szczególnie w przypadku nowotworu piersi. Tutaj wygląda to identycznie. Niektóre kobiety są bardziej narażone na zachorowanie. Dobrze to widać na danych dotyczących nowotworów piersi lub jajnika. W Polsce jest około 100 tys. nosicielek mutacji BRCA11, która wiąże się z wyższym ryzykiem zachorowania na te rodzaje nowotworów. Tymczasem badania wykazały, że zaledwie w przypadku połowy tych osób w rodzinie stwierdzono przypadki tego rodzaju nowotworów złośliwych.
Natomiast osoby, u których wykryta została ta mutacja, powinny być poddane obserwacji onkologicznej. Zalecenia w takim przypadku są różne. Część specjalistów uważa, że należy przeprowadzić mastektomię − obustronną amputację piersi – wtedy ryzyko nowotworu ma być ograniczone do około 1-2%. Inni twierdzą, że taka osoba powinna systematycznie się badać i obserwować – nie należy jednak podejmować radykalnych kroków.
Czy nowotwory są dziedziczne? Podsumowanie
Nie istnieje coś takiego jak dziedziczenie raka po ojcu czy dziedziczenie raka po dziadkach. W przypadku części rodzin istnieje większe ryzyko zachorowania, ale nie ma pewności, że do tego dojdzie. To już zależy od wielu czynników. Bezdyskusyjnie warto systematycznie się badać – szybka diagnoza zwiększa szanse na pomyślne leczenie.
Ryzyko zachorowania na raka dotyczy niemal każdego. Dlatego dobrym krokiem jest zawarcie umowy ubezpieczenia na życie i zdrowie wraz z umową dodatkową, która w razie poważnych problemów ze zdrowiem objętych ochroną, w tym np. nowotworu złośliwego, zapewnia leczenie za granicą nawet do kwoty 2 000 000 euro.
https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2021_ae3016b9-en
https://pulsmedycyny.pl/zgony-z-powodu-raka-polska-wciaz-ma-jeden-z-najwyzszych-wskaznikow-umieralnosci-wsrod-krajow-oecd-raport-1136388
https://www.zwrotnikraka.pl/czy-rak-jest-dziedziczny/
1 BRCA1 to gen kodujący powstawanie białka uczestniczącego w mechanizmie naprawy DNA i w ten sposób zapobiegającego powstawaniu nowotworów. Kobiety, które odziedziczyły uszkodzoną kopię genu BRCA1, czyli nosicielki mutacji tego genu, mają zwiększone o 50-80% prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi i o 40% na raka jajnika.