Komentarz miesiąca  
Rynki akcji i rynki obligacji 
w październiku 2022

Wydaje się, że poprawa nastroju inwestorów na rynku akcji związana była z oczekiwaniem spowolnienia tempa wzrostu stóp procentowych przez banki centralne. Dotychczasowe tempo zacieśniana monetarnego było bardzo wysokie, a w związku z tym perspektywa recesji stała się wiodącym scenariuszem.

Pierwsze sygnały o zmianie w polityce pieniężnej otrzymaliśmy z Australii, a następnie z Kanady, gdzie podwyżki były niższe od oczekiwań. Dalsze decyzje o tempie podwyżek będą zależeć od danych makroekonomicznych; w tym istotne będą oczekiwania inflacyjne.

Wstępne dane o PKB za trzeci kwartał były lepsze od oczekiwań – amerykański PKB wzrósł o 2,6% (oczekiwano zmiany o 2,4% kw/kw), a niemiecki PKB wzrósł o 0,3% (przy oczekiwanym spadku o 0,2% kw/kw). Gorzej wyglądają dane wyprzedzające. Odczyty indeksów PMI zarówno z europejskiej, jak i amerykańskiej gospodarki wypadły poniżej oczekiwań i znajdują się poniżej poziomu 50 punktów, sygnalizując spadek aktywności gospodarczej. Odczyty inflacyjne również wskazują na utrzymującą się presję cenową w najważniejszych gospodarkach świata – w Niemczech, według wstępnych danych, inflacja CPI w październiku wzrosła do poziomu 10,4%, powyżej oczekiwań ekonomistów. Wyższe odczyty inflacyjne były również w USA, a wydaje się, że te dane będą kluczowe w dalszych działaniach głównych banków centralnych.

Lepszym nastrojom inwestorów sprzyjała również poprawa sytuacji energetycznej w Europie.  Napełnienie magazynów gazu w UE pod koniec października wynosiło około 94%, co jest poziomem powyżej historycznej średniej wynoszącej około 89%. Dodatkowo pogoda oraz zmniejszenie popytu ze strony przemysłu przyczyniły się do spadku cen gazu. Cena jednej megawatogodziny w Holandii, w kontraktach z dostawą za rok, spadła z 182 euro na początku października (i z 281 euro na szczycie) do 146 euro, a kontrakt z dostawą za miesiąc spadł poniżej 100 euro. Spadki odnotowały również ceny energii elektrycznej w innych krajach Europy, podążając za niższymi cenami gazu. Nie oznacza to zakończenia kryzysu energetycznego w perspektywie nadchodzących kwartałów, jednak sytuacja popytowo-podażowa w Europie poprawiła się w krótkim terminie, a spadek cen surowców energetycznych powinien zmniejszyć presję inflacyjną.

Pomimo poprawy sytuacji energetycznej w Europie, akcje spółek w Stanach Zjednoczonych oraz Europie odnotowały podobne wzrosty. Indeks S&P 500 zakończył miesiąc wzrostem o 8,0%, a technologiczny Nasdaq Composite wzrósł o 3,9%. W tym czasie europejski Stoxx Europe 600 zyskał 6,3%. Gorsze zachowanie spółek technologicznych można powiązać ze słabszymi od oczekiwań wynikami największych spółek z tego sektora. Przykładem może być spółka Meta Platforms (właściciel m.in. serwisu Facebook), której notowania spadły blisko 25% po rozczarowujących wynikach oraz oczekiwaniach na kolejny kwartał, związanych z pogarszającym się otoczeniem makroekonomicznym. Słabsze od oczekiwań wyniki oraz prognozy podały m.in.: Alphabet, Microsoft Corporation oraz Amazon.

W Polsce również nastąpiło odbicie cen akcji: indeks WIG20 zakończył miesiąc wzrostem o 11,5%. Ceny akcji średnich spółek – z indeksu mWIG40 – wzrosły o 7,6%, a małych spółek – z indeksu sWIG80 – o 4,2%.

Duża różnica stóp zwrotu wynika z wysokich wzrostów sektora bankowego, który jest szeroko reprezentowany w indeksie WIG20. Indeks WIG Banki zakończył miesiąc wzrostem o 23,5%.

Za nami bardziej optymistyczny miesiąc na rynku akcji, po kilku miesiącach spadku głównych indeksów giełdowych. Inwestorzy dyskontowali możliwość zmiany tempa podnoszenia stóp procentowych przez główne banki centralne. Dane makroekonomiczne pozostawały słabe, jednocześnie odczyty inflacyjne nadal były wysokie. Wydaje się, że w najbliższym czasie nadal inflacja będzie kluczowym czynnikiem determinującym działania banków centralnych, a wyhamowanie oczekiwań dynamiki inflacji powinno przełożyć się na trwalszą poprawę nastrojów na rynkach akcji.

Najpoważniejszym wyzwaniem dla rynku, pozostają wyższe niż oczekiwane odczyty inflacyjne.

O ile wydaje się, że w Stanach Zjednoczonych szczyt inflacji miał miejsce w czerwcu i kolejne odczyty charakteryzują się niższą dynamiką, o tyle w Europie oraz na części rynków wschodzących, pomimo oczekiwanego przesilenia, odczyty zaskakują negatywnie, a szczyt inflacji wydaje się być cały czas przed nami. Zgodnie ze wstępnym szacunkiem, wskaźnik inflacji w strefie euro ustanowił w październiku kolejny szczyt, na poziomie 10,7% r/r. Próbując dać odpór wzrostowi cen, wiodące banki centralne z pełną determinacją podnoszą stopy procentowe, nie zważając na możliwość wejścia gospodarki w recesję. W październiku Europejski Bank Centralny podniósł stopy procentowe o 75 pb, do poziomu 2%, a wsłuchując się w zapowiedzi członków Rady Prezesów ECB, możemy spodziewać się dalszych podwyżek stóp procentowych. Wśród zalewu negatywnych informacji, coraz wyraźniej można dostrzec symptomy możliwej poprawy sytuacji. Jednym z nich są spadające od sierpnia ceny gazu. Notowane na holenderskiej giełdzie energii kontrakty terminowe na dostawę gazu za rok, spadły od końca sierpnia o ponad 50%, z czego w samym październiku spadek wyniósł około 20%. Pomimo, iż spadek cen gazu można częściowo uzasadnić niższym zużyciem związanym z cieplejszą niż zazwyczaj zimą, wydaje się, że powody spadku są bardziej fundamentalne. Podobnie jak szalony wzrost cen gazu po wybuchu wojny na Ukrainie był głównym czynnikiem gwałtownego przyspieszenia inflacji, tak obecne spadki, mogą zapoczątkować spowolnienie inflacji i skłonić banki centralne do rozluźnienia dotychczasowej restrykcyjnej polityki monetarnej. Dla obligacji skarbowych październik był kolejnym słabym miesiącem. Indeks obligacji skarbowych FTSE GBI spadł o 0,47%. Negatywne nastroje przeważały także na rynkach wschodzących. Indeks obligacji Emerging Markets w „twardych walutach” spadł o 0,63% a indeks obligacji Emerging Markets w walutach lokalnych stracił aż 1,31%. Zdecydowanie lepiej poradziły sobie obligacje korporacyjne, zwłaszcza najbardziej ryzykowne obligacje wysokodochodowe. Indeks obligacji Global High Yield wzrósł o 2,14%, przy czym na plus w tym sektorze, wyróżniły się obligacje z rynku amerykańskiego. Głównym powodem było odbicie na rynku akcji oraz lepsze dane makro ze Stanów Zjednoczonych.

Miniony miesiąc był wyjątkowo trudny dla obligacji z naszego regionu, a w szczególności dla polskich skarbówek.

Początek miesiąca przyniósł spore zaskoczenie. Pomimo powszechnych oczekiwań na kolejną podwyżkę stóp procentowych, Narodowy Bank Polski nie zdecydował się na zmianę kosztu pieniądza. Brak podwyżki zdołał tylko na chwilę wesprzeć nasze obligacje, po czym na rynku nastąpiła gwałtowna wyprzedaż. Jednym z powodów było ujawnienie się rozłamu w Radzie Polityki Pieniężnej i publiczne wystąpienia trzech jej członków wybranych przez senacką większość, którzy skrytykowali zarówno ostatnią decyzję RPP, jak i jej funkcjonowanie oraz wyraźnie wskazali na konieczność dalszego podnoszenia stóp w obliczu cały czas rosnącej inflacji. Negatywną informacją dla polskich obligacji były też doniesienia o braku perspektywy szybkiego porozumienia się z Unią Europejską w sprawie wypłaty środków z KPO. Wypowiedzi polityków wskazują na to, że prawdopodobnie środki te trafią do Polski dopiero po przyszłorocznych wyborach parlamentarnych. Gwoździem do trumny okazało się niespodziewane ogłoszenie przez Bank Gospodarstwa Krajowego przetargu obligacji, przeznaczonych na zasilenie Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Nie zważając na sytuację rynkową, przy bardzo niskiej płynności, BGK zapowiedział uplasowanie do końca roku ponad 15 mld PLN tego typu instrumentów. Perspektywa dodatkowej podaży przeraziła rynek, a rentowności polskich skarbówek osiągnęły nowe lokalne maksima. Rentowność obligacji 10-letnich przekroczyła poziom 9%. Załamanie rynku skłoniło BGK do odwołania przetargu, a premier Mateusz Morawiecki kilkukrotnie zapewnił o dobrej sytuacji budżetu i braku konieczności emisji w najbliższym czasie. Rynek nieznacznie odreagował, jednakże w skali całego miesiąca indeks polskich obligacji skarbowych TBSP spadł o 3,51%. Trochę lepiej kształtowała się sytuacja w naszym regionie. Indeks FTSE obrazujący rynek węgierskich obligacji skarbowych spadł o 1,40% a indeks FTSE odzwierciedlający czeskie skarbówki stracił 2,43%.

Obecny rok na rynku obligacji, jest jednym za najgorszych w historii. Skala obserwowanych spadków do tej pory kojarzyła nam się wyłącznie z rynkami akcyjnymi. Choć perspektywa nadal pozostaje niepewna, a podwyższona zmienność może towarzyszyć notowaniom jeszcze przez jakiś czas, wydaje się że można dostrzec pewne symptomy stabilizacji. Spadające ceny gazu, oraz w rezultacie ceny prądu elektrycznego, ograniczają presje podażową na inflację, a obserwowane spowolnienie gospodarcze może wkrótce przełożyć się na recesję. Zmiana otoczenia powinna skłonić banki centralne do rozluźnienia dotychczasowej restrykcyjnej polityki monetarnej, co w dalszej perspektywie powinno w znaczącym stopniu wesprzeć rynki obligacji.